Akatsuki

Akatsuki is een Japanse ruimtesonde die op 20 mei 2010 gelanceerd is. Op 6 december 2010 zou ze in een baan rond Venus moeten geparkeerd worden. Dit is gefaald. Na 5 jaar is dan, met gebruik van de controleraketten, de sonde in een alternatieve elliptische baan te brengen.

De sonde maakt gebruik van vijf camera's die in verschillende golflengtes de atmosfeer van Venus bestuderen.

Opzienbarende observaties

Akatsuki heeft mogelijk ontdekt waarom Venus haar atmosfeer zo snel draait, wat een invloed kan hebben in de bewoonbaarheid van Aarde-achtige exoplaneten.

Zoals we weten, heeft Venus ongeveer dezelfde massa en grootte dan onze Aarde. Wat Venus anders maakt dan Aarde, is de dikke atmosfeer die een zeer hoge reflecterende waarde heeft. Door deze schitterende atmosfeer, werd dan ook de naam van de godin van liefde en schoonheid aan deze planeet gegeven. Een atmosfeer, die zo heet is dat de oppervlaktetemperatuur lood kan laten smelten.

Een andere eigenschap van de atmosfeer is de snelheid waarmee deze ronddraait. De winden waaien er tot wel 60 keer sneller dan de rotatiesnelheid van de planeet. Dit noemen we atmosferische superrotatie. De windsnelheden zijn er hoger dan 100 m/s (360 km/h).

De trage rotatiesnelheid van Venus heeft mogelijk te maken met een bijna gekoppelde rotatiesnelheid met de omloopbaan. Zoals onze Maan gebonden is met de aarde.

De oorzaak?

Er zijn twee scenario's:

• wrijvingsweerstand van de atmosfeer zorgt ervoor dat de rotatiesnelheid afneemt en de windsnelheden toenemen
• de winden vinden extra energie in de zonnehitte

In het eerste geval is de start van dit proces zeer gevoelig. Kleine wijzigingen in de temperatuurverdeling op de planeet kunnen het proces van 'superrotatie' in de kiem smoren. Dit zou betekenen dat er maar weinig planeten zijn die en een trage rotatiesnelheid hebben en supersnelle winden omdat de condities hiervoor 'juist goed' moeten zijn.

Bij Venus wordt evenwel vastgesteld dat zowel de hoge wolken, als de winden op lager hoogte. Doordat de atmosfeer zoveel licht weerkaatst, zou dan de oorsprong bij onze Zon kunnen liggen?

Enter Akatsuki!

In een nieuw onderzoek, waarvan Dr. Javier Peralta de hoofdonderzoeker is, zijn 466 beelden van Venus haar wolken vastgelegd door de IR2 Camera. Hierbij werd gebruik gemaakt van een golflengte van 2,26 micron. De beelden zijn gemaakt tussen maart en november 2016. Door de beelden te maken over en langere periode, konden de wolken gevolgd worden en kon hun snelheid nauwkeurig opgemeten en berekend worden.

Overdag stralen de wolken véél UV en IR uit. De nachtzijde zorgt echter voor een IR-beeld van de diepere wolkenlagen. Het waren deze diepere wolken tijdens de nacht die Peralte volgde. Om dit te doen had hij een semi-automatisch algoritme ontwikkeld waarbij zowel mensen als computers ingezet werden.

De wolken werden manueel aangeduid, waarna de computer de wolken in kaart bracht. Dit computerresultaat werd nadien nog manueel geconfirmeerd.

Resultaat!

Het resultaat gaf aan dat er een duidelijke acceleratie van de wolken was met de lokatie van de Zon. Wat dus een sterke indicatie is dat de Zon een impact heeft op de wolken die dichter tegen het venusoppervlak zijn. Hierbij werd er geen noord-zuid-versnelling gedetecteerd, enkel een westwaardse versnelling, wat duidt op een systeem aangedreven door de Zon.

Wat dit betekend is dat op exoplaneten, die eveneens traag draaien, de superwinden zorgen voor mogelijk levensvatbare omstandigheden. Hier zal echter nog verder onderzoek naar het fenomeen op Venus nodig zijn. 

Bronnen: 

• foto's en bewerking artikel: JAXA / Planet C-project team - met toestemming
• http://cosmos.isas.jaxa.jp/?p=700&fbclid=IwAR0xMikgSDh-I4UYJIebyrigtWQJYTPJfldYVHDjQvvP-6G... (9.2.2019)
• http://cosmos.isas.jaxa.jp/?p=1 (9.2.2019)
• https://en.wikipedia.org/wiki/Akatsuki_(spacecraft) (9.2.2019