Spreker: Paul Van Cauteren

Onderwerp: It's a dirty job, but someone has got to do it
 

Paul Van Cauteren is al meer dan 40 jaar lid van de VVS en een fervent waarnemer van veranderlijke sterren. Dergelijke waarnemingen vergen doorgedreven waarnemingstechnieken, lange nachten en een grondige kennis van de gebruikte apparatuur. Het is niet iedereen gegeven om dit vol te houden. Vandaar dat Paul de woorden van een professionele astronoom citeerde, die ooit tegen hem zei: “It's a dirty job, but someone has got to do it.”

Het virus voor veranderlijke sterren werd aan Paul doorgegeven door Patrick Wils. Bij aanvang ging het om visuele helderheidsschattingen, waarbij een nauwkeurigheid van 0,1m kon bereikt worden. In die tijd werkten professionele astronomen met fotoëlektrische fotometers, die een veel hogere nauwkeurigheid hadden.

Met de komst van CCD camera's behaalden ook amateurs die hoge nauwkeurigheid en werd de samenwerking tussen professionelen en amateurs – de zogenaamde ProAm – steeds sterker. Professionele astronomen beschikken bovendien slechts sporadisch over grote telescopen  gedurende langere periodes. Amateurs zijn wereldwijd verspreid en hebben voortdurend de beschikking over hun eigen apparatuur; zij kunnen op die manier makkelijk inspelen op de vragen vanuit de professionele gemeenschap om waarnemingen te leveren.

Paul toonde ons foto's van zijn 40cm Newton op een AstroTechniekmontering en SBIG ST-7 camera in zijn tuin. Deze werd al snel vergezeld van een 25cm telescoop in een roll-off sterrenwacht. Vanaf 2008 beschikt Paul over twee stevige Astro-Physics monteringen, een 40cm Schmidt-Cassegrain en een 18cm apochromaat op een donkerdere plek op de site van de Koninklijke Sterrenwacht in Humain.

De interesse van Paul gaat vooral uit naar delta Scuti-sterren. Deze veranderlijken hebben een kleine amplitude (<0,1m) en een korte periode (0,02 tot 0,25d). Interessant zijn ook veranderlijken met een oscillerende periode. Door de O-C-methode toe te passen (Observed – Calculated) kan men ontdekken dat de periode constant af- of toeneemt en soms zijn er zelfs plotse veranderingen in de periode te merken. De HADS (High Amplitude Delta Scuti)-ster DW Psc is daar een mooi voorbeeld van. Uit VVS waarnemingen kon afgeleid worden dat het om een dubbelster gaat.

Paul toonde ons een waarneming die op zijn bucket liststond: HT Cas. Een cataclysmische veranderlijke die normaal gezien van m17 is maar met een periode van 1,45h een eclipsminimum kent tot m18.5. Deze eclips duurt slechts 7 à 8 minuten. Over een uitdaging gesproken, maar Paul slaagde erin deze te fotograferen. Indrukwekkend.

Naast een gedreven variabelist is Paul ook een begenadigd fotograaf en filmer. Dit toonde hij door de avond af te sluiten met twee korte films, over La Palma en eentje die de titel 'Gondwana' droeg en al werd vertoond op het festival van de natuurfilm in Namen.

Verslag : Peter Van Den Eijnde