De auteur nabij de Zvjezdano Selo (sterrendorp) sterrenwacht in de Dinarische Alpen nabij de Kroatische havenstad Split aan de Dalmatische kust. In 2015 viert de sterrenwacht haar tiende verjaardag - Foto: Philip Corneille

Sinds 1965 beschikt de haven van Split, de op één na grootste stad in Kroatië, over een meteostation met kleine sterrenwacht. Het maritiem instituut van de Gradska Luka had een 3,5 m koepel waarin een 8 cm refractor uit 1927 was ondergebracht. In 1975 ontstond het idee om in de bergen boven de havenstad een grotere sterrenwacht uit te bouwen. Na enkele jaren van prospectie om een goede plaats te vinden, werd in 1980 gekozen voor de 700 m hoog gelegen bergtop nabij het dorpje Gornje Sitno aan de voet van de berg Mosor (1340 m) in de Dinarische Alpen. In 1982 begon de bouw van een ambitieuze sterrenwacht die twee koepels zou hebben; een 12 m en een 3,5 m diameter koepel. Vooreerst werd een weg aangelegd naar de bergtop om het aanvoeren van de nodige bouwmaterialen en nutsvoorzieningen mogelijk te maken. Enkel de laatste 100 m weg werden geasfalteerd en van een helikopter landingsplaats voorzien. Het project liep vertraging op door de Balkan-crisis maar aan het begin van het nieuwe millennium werd de Zvjezdano Selo (sterrendorp) sterrenwacht officieel ingehuldigd.

Sinds de winter van 2004-2005 werden er waarnemingen verricht met een 15 cm refractor in de 3,5 m koepel en een 20 cm Newtonian reflector in de 12,0 m diameter koepel. Deze laatste koepel werd vervangen door een moderne 7,0 m diameter koepel. Anno 2015 beschikt de Zvjezdano selo sterrenwacht over een 40 cm Meade LX200-GPS Schmidt-Cassegrain telescoop in de oostelijke 7,0 m diameter koepel en een 15 cm refractor in de westelijke 3,5 m koepel. Voor nachtelijke publieksactiviteiten op het platte dak tussen beide waarnemingskoepels beschikt het team over twee 20 cm LX 10 Schmidt-Cassegrain telescopen. De sterrenwacht heeft een gemotiveerde groep amateur-astronomen die elke winter één jongerenkamp en elke zomer 5 à 6 jongerenkampen organiseren. Hierbij verblijven telkens een 20-tal jongeren gedurende één week in de goed uitgeruste kamers van de sterrenwacht. Elke zomer maakt het team publiciteit voor de Perseïden meteorenzwerm die medio augustus haar hoogtepunt bereikt. Gedurende drie avonden worden er twee bussen ingelegd om het grote publiek vanuit Split langs de vervaarlijke weg naar boven te brengen. Hiermee vormt de Perseïden meteorenzwerm daadwerkelijk het jaarlijkse hoogtepunt voor de Zvjezdano Selo sterrenwacht.

Anno 2015 probeert het team via schenkingen en crowdfunding een grotere telescoop te bekomen om in de 7,0 m koepel te worden ondergebracht. Normaliter kan een 70 cm Ritchey-Chrétien reflector gemakkelijk in deze koepel worden ondergebracht. Ondertussen blijft het team inzetten op activiteiten om jongeren te betrekken bij de praktische sterrenkunde. Kroatië wordt, net als Frankrijk of Italië, door steeds meer reisbureaus aangeprezen en tegenwoordig bestaat er een aanbod voor elk type reiziger en elk budget. Gelukkig bieden de nationale natuurparken nog donkere plekken voor de amateur-astronomen. Het gunstige klimaat met zachte winters aan de Dalmatische kust lijkt ideaal om op een donkere plek een sterrenwacht op te richten. Diverse universiteiten uit Kroatië, Italië en Slovenië werken samen de plannen uit voor een professionele sterrenwacht uitgerust met volautomatische telescopen op Kroatië's meest zuidelijke eiland Lastovo. Lastovo ligt ten zuidwesten van het Mljet nationale park dat dankzij een regionale wetgeving over een specifieke bescherming tegen lichtvervuiling beschikt. Wellicht brengt de realisatie van deze internationale sterrenwacht Kroatië op de kaart als vakantiebestemming voor (amateur-) astronomen.

Meer info: http://www.zvjezdano-selo.hr/