De Werkgroep Astrogeschiedenis wil de geschiedenis van de sterrenkunde in België en van de eigen vereniging beter in kaart brengen en ontsluiten.

U bent hier

145 jaar Mars globes

Vanaf 1871 trachtten kartografen een getrouwe weergave van de planeet Mars als een driedimensionale globe te realiseren. De rode planeet sprak immers tot de verbeelding en de globe makers konden zich baseren op de waarnemingen van diverse astronomen waaronder Giovanni Schiaparelli (1835-1910), Nicolas Flammarion (1842-1925), Percival Lowell (1855-1916) en de Belg Jean-Louis Niesten (1844-1920).



In 1873 werd de eerste Mars globe voorgesteld aan Kapitein Hans Busk (1815-1882) aan het Trinity College te Cambridge in Groot-Brittannië. Deze 23 cm diameter Mars globe was gebaseerd op de waarnemingsschetsen van Richard Proctor (1837-1888) en werd geproduceerd door Malby & Sons, die later diverse copieën construeerden.
In 1884 realiseerde de Franse astronoom Emile Bertaux (1840-1903) een 11 cm diameter Mars globe gebaseerd op de schetsen van Camille Flammarion. Van deze globe werden zes copieën gemaakt, waarvan er zich één in het museum Boerhaave te Leiden - Nederland bevindt. In 1898 maakte Bertaux een gelijkaardige Mars globe gebaseerd op de waarnemingen van Eugène Antoniadi (1870-1944).

Drie "Marskanalen" globes gemaakt door Percival Lowell in 1898, 1903 en 1905. (Foto: Lowell Obs)

De bekendste Mars globes werd tussen 1898 en 1911  geconstrueerd door de Amerikaanse astronoom/aristocraat  Percival Lowell, gebaseerd op zijn persoonlijke waarnemingen vanaf de Mars hill sterrenwacht in Flagstaff, Arizona - VSA. Na zijn dood werden zijn zes Mars globes met opmerkelijke "Marskanalen" tentoongesteld in de bibliotheek van de sterrenwacht. Nadat Carl Otto Lampland (1873-1951) op een foto van de rode planeet 38 "Marskanalen" meende te herkennen, bleven deze controversiële details opduiken op Marskaarten en globes tot 1958. Ondanks betere foto's gemaakt vanaf de Pic-du-Midi sterenwacht door de Franse astronoom Henri Carmichel (1871-1966) vertoonde de 1962 editie van de Mars atlas van de Amerikaanse luchtmacht nog steeds "Marskanalen. In juli 1965 maakten de foto's van de Mariner IV ruimtesonde gemaakt tijdens de nabije passage van de rode planeet een definitief einde aan de denkbeeldige "Marskanelen".

Grote fotomozaiek globes gebaseerd op de foto's van de Mariner IX sonde. (Foto: NASA-JPL)

In 1971 produceerden NASA-JPL wetenschappers vier grote fotomozaiek Mars globes; drie van 1,20 m diameter en één van 1,80 m diameter, gebaseerd op de foto's van Mariner IX, het eerste ruimtetuig in een baan rond de rode planeet.

Elk van deze foto's werd opgebouwd door 1500 foto's te positioneren met polaire stereografische projectie aan beide polen, Mercatorprojectie voor de evenaar en Lambertprojectie voor de tussenliggende gebieden.


Vanaf 1971 kwamen de eerste commerciële Mars globes beschikbaar, waaronder de bekende Sky&Telescope exemplaren uit 1976. (Foto: Philip Corneille FRAS)

Datzelfde jaar verscheen de eerste commerciële Mars globe voor het grote publiek; de kleurrijke 15 cm globe van Replogle Meredith Corporation gemaakt door kartograaf Leroy Tolman. Ondanks het feit dat diverse onbemande ruimtetuigen de rode planeet reeds hadden gefotografeerd, was deze globe grotendeels gebaseerd op waarnemingsschetsen en details waargenomen door een telescoop.
Na de geslaagde Viking I en II missies sprong Sky & Telescope in 1976 op de markt van de planeet globes en bracht een 12 cm (Replogle) en 30 cm Mars globe uit gebaseerd op de foto's van de Viking orbiters.

Meer info (waaronder .pdf weblinks):
http://www.staff.science.uu.nl/~gent0113/celestia/martianglobes.htm


 

Reageer