De Werkgroep Astrogeschiedenis wil de geschiedenis van de sterrenkunde in België en van de eigen vereniging beter in kaart brengen en ontsluiten.

U bent hier

350 jaar Grote Rode Vlek

In 1659 publiceerde de Nederlandse astronoom/wiskundige Christiaan Huygens (1629-1695) de allereerste afbeelding van de planeet Jupiter in zijn boek "Systema Saturnium". Deze tekening toonde twee wolkenbanden op de planeet maar verder geen details.


Jupiter schetsen met de GRS door Giovanni Cassini tussen 1665 ~ 1677 (Paris Observatory).

In 1665 observeerde de Italiaanse astronoom/wiskundige Giovanni Cassini (1625-1712), vanop de Panzano sterrenwacht nabij Bologna - Italië, voor het eerst een permanente vlek op de planeet Jupiter die bekend werd als de Grote Rode Vlek (GRS - Great Red Spot).
Cassini, bekend dankzij z'n beschrijving van het ringenstelsel rond Saturnus (1656), was tevens de eerste om de afgeplatte vorm van de reuzeplaneet Jupiter te beschrijven. De Franse astronoom Adrien Auzout (1622-1691) bevestigde dat Cassini werkelijk vlekken op het oppervlak van Jupiter had waargenomen in tegenstelling tot schaduwen van de vier Gallileïsche manen.
Cassini gebruikte een 5,5 m lange refractor met 11 cm diameter lens, gebouwd door Giuseppe Campani (1635-1715) zelf een gedreven planeetwaarnemer, om zijn waarnemingen te verrichten.
In juni 1666 maakte de Britse astronoom Robert Hooke (1635-1702) een gedetailleerde beschrijving van het oppervlak van Jupiter, met benamingen voor de wolkenbanden die vandaag nog in gebruik zijn.
Op 1 maart 1672 observeerde Cassini de GRS tweemaal in één nacht, waarop hij kon uitmaken dat zijn berekeningen klopten. Hij gebruikte hiervoor een 10 m lange refractor met 13 cm diameter lens, gebouwd door Campani, op de sterrenwacht van Parijs - Frankrijk.


Jupiter geschilderd door Donati Creti in 1711, één van 8 schilderijen van de hemellichamen; Zon, Maan, komeet, Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus (Vatican Museum).

Enkel referenties voor liefhebbers van gedetailleerde Jupiter schetsen waarop de GRS zichtbaar is:
1869 - Thomas Webb
1871 - Maria Mitchell
1873 - Lawrence Parsons (1,8 m Leviathan Parsonstown - Ierland)
1875 - Camille Flammarion
1880 - Edward Barnard

In maart 1851 maakte John Adams Whipple (1822-1891) een zestal daguerrotype platen van Jupiter en in 1857 werd de planeet Jupiter voor het eerst gefotografeerd door Warren De La Rue (1815-1889) maar de planeet was te klein op de foto's om details te vertonen. Jupiter was slechts 5 mm groot op elke plaat.
In 1879 vertoonden de Jupiter foto's van Andrew Ainslie Common (1841-1903), genomen met een 91 cm reflector, duidelijk de wolkenbanden op de planeet. In 1885 maakten de gebroeders Pierre & Mathieu Henry duidelijke droge plaat foto's van Jupiter met een 33 cm f/10.4 refractor van de sterrenwacht van Parijs.
Anno 2015 blijft de GRS, één van de krachtigste atmosferische stormen in ons zonnestelsel, het meest herkenbare kenmerk op de planeet Jupiter dat menig (amateur-) astronoom blijft fascineren...




 

Reageer