In principe zouden deze maand liefst 17 lanceringen moeten plaatshebben. Deze week hadden er drie moeten plaatsvinden, maar dat is niet helemaal gelukt. Europa lanceerde met succes zijn gravitatiegolven-zoeker LISA Pathfinder, en de Russen lanceerden een geheime satelliet. De lancering van een nieuwe bevoorradingscapsule naar het ISS werd ondertussen al drie dagen op rij uitgesteld omwille van de weersomstandigheden. Uitstel is er wellicht ook voor de Europese  aardonderzoekssatelliet Sentinel 3A, niet omwille van het weer, niet omwille van technische mankementen maar omwille van een administratief probleempje.

Virgin Galactic koos ondertussen voor een Boeing als draagvliegtuig voor hun Launcher One, een lanceersysteem voor kleine satellietjes.

Europa levert voor de volgende Orion-vlucht de Service Module. Dat gedeelte werd in het begin van deze week officieel ontvangen in de Amerikaanse testfaciliteiten.

Vorige week viel er wat ruimtafval terug op Aarde en ook deze week kwamen er degelijke berichten uit China. De oorzaak voor het uiteenspatten van NOAA 16 ligt wellicht bij de batterijen.

Uit het (inter)planetaire nieuws werden twee onderwerpen naar voor geschoven, enerzijds de zoektocht naar Apollo 16 (gelukt) en Luna 9 (nog bezig) en anderzijds de nieuwe reeks gedetailleerde Pluto-opnames die afgelopen week werden vrijgegeven. En er zou meer van dat op komst zijn. Verder vermelden we nog Japan dat deze week in het nieuws kwam met Hayabusa 2 die een flyby voorbij de Aarde maakte, op weg naar een planetoïde. Spannend wordt het ook de volgende dagen als Akatsuki een tweede poging onderneemt om in een baan rond Venus te komen.

Afronden doen we met een bericht over een mogelijke film over het leven van Neil Armstrong.

En via deze weg maken we ook enige reclame voor de bijeenkomst van de Werkgroep Kunstmanen op 12 december. Meer details op deze link. 

ESA op zoek naar gravitatiegolven – LISA Pathfinder met succes gelanceerd.
De lancering van de Vega-raket werd eerst nog even uitgesteld maar uiteindelijk werd LISA Pathfinder zonder problemen in een baan om de Aarde gebracht.
Arianespace: VV06 Launch Postponed.
ESA: LISA Pathfinder En Route To Gravitational Wave Demonstration.
SpaceFlight101: ESA’s LISA Pathfinder embarks on Ambitious Tech Demo Mission after flawless Vega Launch.
SpaceFlight101: LISA Pathfinder launched into correct Orbit, set to begin Earth-Departure Maneuvers.
Spacepage: LISA Pathfinder succesvol in de ruimte gebracht.

ESA NL: Lisa Pathfinder test technologie voor observatie zwaartekrachtgolven.
Space News: How Inertia Saved LISA Pathfinder Mission.
JPL: LISA Pathfinder Carries Advanced NASA Thruster Tech.

Wat filmpjes.
ESA: Explaining gravitational waves.
ESA: LISA Pathfinder Press Briefing.
ESA: LISA Pathfinder prepares for liftoff.
ESA: LISA Pathfinder Liftoff.
Een meer uitgebreid verslag vind je op volgende links (deel 1 – deel 2).

De persmap e.d. vond je in vorige NUDR. 

Russen lanceert geheime militaire Kanopus-satelliet.
Sputnik News: Russia Launches Soyuz-2.1b Rocket Carrier With Two Defense Satellites.
SpaceFlight101: NK-33 Engine set for first Flight after Antares Failure – Soyuz 2-1v Launch re-aligned for Saturday.
SpaceFlight101: Soyuz 2-1v Rocket achieves Second successful Flight, lofting secretive Kanopus Satellite.

Lancering Cygnus drie keer uitgesteld. Vanavond meer geluk ?
Al drie keer op rij werd de lancering van de Cygnus-capsule uitgesteld omwille van de weersomstandigheden. Misschien vanavond (zondag 6 december) meer geluk ?
Cygnus is een ISS-bevoorradingscapsule door Orbital Sciences Corp. aan de NASA geleverd in het kader van het Commercial Crew – programma. Iets meer dan een jaar geleden ontplofte een Antares-raket tijdens de lancering van een gelijkaardige vrachtcapsule. Nu gebeurt de lancering met een Atlas V in afwachting dat Antares weer lanceerklaar is.
NASA KSC: Orbital ATK CRS-4 Liftoff Scrubbed Due to Weather.
NASA KSC: Launch Scrubbed Due to Winds.
NASA Space Station: Launch Managers Push Third Cygnus Attempt Launch to Sunday.
Meer info over de lancering vind je in deze PDF van United Launch Alliance. 
ABC News: Why NASA's Commercial Resupply Mission This Week Matters.

Aan boord bevind zich ook twee kinderboeken.
Collect Space: Astronaut's 'Mousetronaut' stories among kids' books bound for space station.
NASA Goddard: MinXSS CubeSat Launches to ISS to Study Sun’s Soft X-Rays.

Nog wat filmpjes:
NASA: Prelaunch Status of Next Supply Mission to the Space Station.
NASA: The Science, Research and Tech Headed to the Space Station.

Uitstel voor Europese Sentinel 3A-lancering ?
TASS: Launch of Russia’s Rokot rocket may be postponed to late January.
Meer info over de Sentinel 3-satellieten vind je hier bij ESA. 
Of in deze brochure. 

Virgin Galactic kiest voor Launcher One een Boeing als vliegtuig.
Virgin Galactic: Virgin Galactic Welcomes ‘Cosmic Girl’ To Fleet Of Space Access Vehicles.
Spacepage: Virgin Galactic gaat Boeing 747 gebruiken om satellieten te lanceren.

Enkele filmpjes.
Virgin Galactic: LauncherOne's New Mothership.
Virgin Galactic: Welcoming Cosmic Girl – Highlights.

Nog eens de Europese Orion-bijdrage.
The Blade: Research on piece of Orion spacecraft set to begin in Sandusky.
ESA Orion Blog: Replay of Orion – European Service Module Press Event.
ESA Orion Blog: A long way from Jules Verne.
The Human Spaceflight Blog: Orion Update: Beginning Preps to Test the European Service Module.
NASA Orion Blog: New artist impressions of Orion with Service Module.

Volgend artikel blikt terug op de eerste Orion-lancering, met een reeks prachtige foto's.
America Space: One Year After EFT-1, What's Been Learned, and What's Ahead for NASA's Orion in 2016.

Ook ruimteafval neergekomen in China. Meer nieuws over uiteengevallen NOAA 16.
China.Org.CN: Rocket debris fell in desolate areas with no deaths.
SpaceFlight101: NOAA 16 Satellite Breakup leaves Dozens of Debris in Orbit.

Apollo 16 en Luna 9 op de Maan.
Raket Apollo 16 eindelijk gevonden op de Maan.
Science Alert: The crash site of Apollo 16's rocket booster has been spotted on the Moon.
ABC News: Apollo 16 Booster Crash Site Reportedly Located on Moon.

Op zoek naar Luna 9.
SpaceCom: Long-Lost Lander: Researchers Hunting for Soviet Moon Probe Luna 9.

Nieuwe detailrijke Pluto-foto's vrijgegeven.
Website New Horizons: New Horizons Returns the First of Its Very Best Images of Pluto.
Op deze link vind je een filmpje op basis van deze nieuwe foto's. 

Er werden ook foto's gemaakt van een (ander) object uit de Kuiper Gordel.
Website New Horizons: A Distant Close-up: New Horizons’ Camera Captures a Wandering Kuiper Belt Object.

En nog dit:
NASA Watch: The Real Origin Of Some Notable Pluto Nomenclature.

Het (Inter)Planetaire Nieuws.

Zon:
NASA Goddard: Highlights from SOHO's 20 Years in Space (filmpje).

Aarde:
ESA: Moving Ahead With Sentinel 2 (filmpje).
De Sentinel-gegevens zijn gratis terug te vinden op de Sentinel Online site van ESA. 
Space News: PlanetiQ Selects India’s PSLV To Launch its First Satellites.

Venus:
The Planetary Society: Timeline for Akatsuki's second attempt at orbit insertion.

Mars.
Leonard David's Inside Outer Space: Mars Rover Studies Sand Ripples, Wheel Damage.
NASA Watch: Payload Problems May Delay Mars InSight Launch.
The Planetary Society Blog: Mars Exploration Rovers Update: Reality Bites but Opportunity Climbs to "Treasure Trove".
Mars Daily: Letter to Mars? Royal Mail works it out for British boy, 5.

Jupiter:
JPL: To Jupiter with JunoCam!.

Kometen:
ESA Rosetta Blog: New Comet Shape Model.
ESA: Once upon a time . . . Living With A Comet.

Planetoïden:
SpaceFlight101: Hayabusa 2 Asteroid Explorer inbound for High-Speed Earth Swing-by.
The Planetary Society: Hayabusa2 views Earth and the Moon on approach to December 3 flyby.
SpaceFlight101: Hayabusa 2 delivers Photos of speedy Earth Swing-By.
ESA: ESA Station Tracks Earth Flyby Mission.
En hier vind je de Hayabusa 2 pagina's bij JAXA.

Om af te ronden: Een film over Neil Armstrong ?
Deadline.com: Ryan Gosling Orbiting Damien Chazelle’s Neil Armstrong Movie At Universal?

Veel lees- en kijkplezier,

Koen