Rosetta maakt rendez-vous met komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko. Live te volgen !

Op 6 augustus komt de Europese kometensonde Rosetta bij zijn doelwit aan. De sonde zal dan een 100 km voor de kern van de komeet vliegen, met een relatieve snelheid t.o.v. de komeet van 1 m/s.

De gebeurtenis is live te volgen bij het Europese ruimtevaartagentschap ESA. Kijken kan vanaf 10 uur onze tijd via http://www.livestream.com/eurospaceagency . Het programma van die dag vind je terug op deze link.

Wat er vandaag (5augustus) en morgen allemaal nog moet gebeuren, dat zie je in dit overzicht.

In de rest van dit artikeltje volgt nog het verhaal van Rosetta van de lancering tot het rendez-vous van 6 augustus.

Op de foto zie je de komeetkern zoals Rosetta die zag op 1 augustus op een afstand van 1000 km. 

Uitstel.

Oorspronkelijk had de lancering van Rosetta al in 2003 moeten plaats hebben. Maar er waren twijfels rond de betrouwbaarheid van de Ariane V en de lancering werd een jaar uitgesteld. Dat had verstrekkende gevolgen. Oorspronkelijk zou Rosetta een bezoek gebracht hebben aan komeet 46P/Wirtanen in 2011. Door het uitstel moest een ander doelwit gezocht worden. En dat werd dus komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko.
 

Meevliegen met de komeet.

Op 20 januari van dit jaar, na een tocht die ongeveer 10 jaar duurde, ontwaakte Rosetta uit zijn winterslaap. De wetenschappelijke instrumenten werden geactiveerd, waaronder het OSIRIS-camerasysteem en de twee navigatiecamera's. Een maand later werd de Very Large Telescope van het European Southern Observatory in Chili ingeschakeld om mee de baan van de komeet te volgen. Dat was niet alleen van belang om de juiste baan zo correct mogelijk te bepalen, maar ook om de activiteit van de komeet in te schatten.

Om bij de komeet te komen waren nu nog tien OCM's nodig (Orbital Correction Manoeuvre). Door die correcties zou de snelheid van de sonde zo goed als gelijk gemaakt worden met die van de komeet. Zonder de OCM's zou Rosetta de komeet passeren op een afstand van 50000 km met een relatieve snelheid van 800 m/s t.o.v. de komeet. Dankzij de OCM's zou op 6 augustus de afstand tussen beide maar 100 km mogen bedragen en de relatieve snelheid 1 m/s.

Terwijl Rosetta de komeet naderde, begon 67P/Churyumov-Gerasimenko in het beeld te groeien. Steeds meer details werden zichtbaar en informatie over de activiteit van de komeet, de grootte, vorm en rotatie konden afgeleid worden.

Een mijlpaal in de interplanetaire ruimtevaartgeschiedenis worden de gebeurtenissen van 6 augustus. Dan wordt Rosetta de eerste sonde die een dergelijk traag rendez-vous heeft met een komeet. Maar het moeilijke werk moet dan nog beginnen.
 

Voorbereiding op de landing.

Rosetta is immers niet alleen onderweg. Aan boord van het moedertuig bevindt zich nog een kleinere sonde, Philae. Dit 100 kg zwaar tuigje moet in november van dit jaar een landing uitvoeren op het komeetoppervlak.

Voor het zover is, moet er nog heel wat gebeuren.

Zo zal Rosetta (met Philae nog steeds aan boord) in de weken die volgen twee driehoekige lussen beschrijven voor de komeetkern uit. Daarbij moet de onderlinge afstand van 100 km gehalveerd worden. Dat geeft de wetenschappers op Aarde de tijd om het oppervlak én de activiteit van de komeet beter te leren kennen. Vijf mogelijke landingssites zullen in eerste instantie geselecteerd worden om eind september uiteindelijk tot die ene plaats te komen waar Philae zal moeten landen. De onderlinge afstand zou dan nog maar 30 km bedragen. De camera's zien dan het oppervlak met een resolutie van een halve meter.

Die landing zou plaats moeten hebben in november 2014, als de komeet zich tussen de banen van Mars en Jupiter bevindt, zo'n 450 miljoen km van de zon verwijderd. Zowel komeet als Rosetta zijn dan nog steeds op weg in de richting van de zon.

Om een idee te krijgen van het traject dat de sonde rond de komeet gaat afleggen, kijk je best eens naar dit ESA-fimpje.

En dit filmpje geeft een overzicht van het afgelegde traject na lancering en tot het einde van de missie in 2015.

Meer over de landing van Philae volgt hier op de VVS-website later dit jaar.
 

Wat voorafging – De jacht op een komeet.

Tien jaar geleden, op 2 maart 2004, vertrok een Ariane V – raket van op de Europese lanceerbasis in Frans Guyana. De eerste rakettrap en de twee vaste brandstofraketten brachten tien minuten later Rosetta in een suborbitaal ballistisch traject. Een twee uur na lift-off werd de Aestus Upper Stage ontstoken om de sonde de extra snelheid te geven om aan de Aardse zwaartekracht te ontsnappen.

Maar er was meer nodig om tot bij komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko te komen. De sonde had immers nog niet voldoende snelheid om rechtstreeks tot bij het doelwit te geraken. Daarom werden een aantal “gravity assists” gepland waarbij de sonde gebruikt maakt van de nauwe passage bij planeten om aan snelheid te winnen.

Op 4 maart 2005 vloog de sonde een eerste keer voorbij de Aarde. Op 25 februari 2007 werd Mars gepasseerd. Dat was trouwens niet geheel zonder risico. Rosetta zou gedurende 15 minuten door de schaduw van de planeet vliegen waardoor de zonnepanelen geen elektriciteit konden opwekken. De sonde werd dan ook in stand-by geplaatst en zou gedurende dat kwartier enkel op batterijen werken (al waren die daar in het originele vluchtconcept niet voor voorzien). Maar alles verliep volgens plan. De twee andere aardpassages hadden plaats op 13 november 2007 en 13 november 2009.

Naast de planeetpassages werden ook nog een aantal baancorrecties uitgevoerd.

Een leuk extraatje tijdens de tocht was de passage van twee planetoïden. Planetoïde 2867 Steins werd op 5 september 2008 gepasseerd op een afstand van 800 km, planetoïde 21 Lutetia op 10 juli 2010.

In juni 2011 begon de sonde aan zijn winterslaap, die zou duren tot januari 2014. De jacht was nog niet afgesloten maar de komeet was nu in zekere zin vlakbij. De rest kon je hogerop al lezen.
 

Volg Rosetta op het internet.

De ESA-website: http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Rosetta

De Rosetta-blog: http://blogs.esa.int/rosetta/

En uiteraard is er ook nog het wekelijkse “Nieuws Uit De Ruimtevaart” dat je hier op de VVS-website kan volgen, of rechtstreeks via http://www.ruimtevaart.be.