Fernand verjaart deze maand en tracteerde. Gelukkige verjaardag en bedankt.

Belangrijk: zoals elk jaar is onze vergadering in december een kerstvergadering. Omdat er dan wel het nodige eten en drinken zal zijn, weten we graag vooraf hoeveel mensen we mogen verwachten. Laat dus iets weten!

De El Niño/Southern Oscillation (ENSO)
(Tony)

Eerst kort iets over platentectoniek en oceaanstromen.

De kleine Nazcaplaat schuift langs de Zuid-Amerikaanse westkust onder de Zuid-Amerikaanse plaat. Het Andesgebergte wordt hierdoor nog steeds omhoog geduwd. Er ligt daar een zeer diepe zeetrog.

In de koude Peru-Humboldtstroom komt enorm veel plankton voor: zeer visrijk en veel zeevogels. Hoe ziet daar nu de normale weersituatie uit?

Langs de westkust van Zuid-Amerika zorgt de koude stroom voor weinig verdamping , weinig of geen neerslag. Bovendien houdt het Andesgebergte de westcirculatie tegen. Wolken regenen uit net ten oosten van de Andes en veroorzaken op die manier de Atacamawoestijn in Chili en Sechura in Peru. Soms krijgen ze daar een half uur regen in twee jaar.

Normaal waaien de passaatwinden van oost naar west, ze duwen de warme bovenlaag van de oceaan voor zich uit. Dat maakt dat rond Indonesië –lagedrukgebied -het waterniveau 0,5 meter hoger ligt. Aan de kust van Zuid-Amerika welt nu koud water op.

De El Niño situatie ziet er heel anders uit.

Vermoedelijk welt er na een aantal jaren minder koud water op aan de kusten van Chili en Peru. In het westen verhoogt de luchtdruk, in het oosten vermindert hij. Dit veroorzaakt een verzwakking van de passaatwinden, ze kunnen zelfs stilvallen. Nu stroomt warm water terug naar het oosten.

Aan de oostkust van Zuid-Amerika treedt er meer verdamping op, meer regen overstromingen, aardverschuivingen en mislukte oogsten. Maar vooral zorgt het warme water daar voor veel minder plankton: veel minder vissen en massale sterfte van zeevogels.

El Niño is een oud fenomeen (meer dan 3000 jaar). Men denkt dat het verdwijnen van bepaalde civilisaties hiermee kan samenhangen. El Niño treedt elk jaar op maar blijft meestal gematigd. Maar om de drie tot zeven jaar loopt het uit de hand. De laatste tijd is de frequentie toegenomen. Klimaatopwarming?

Buiten Chili en Peru is El Niño wereldwijd voelbaar: zoals overstromingen aan de Australische noordkust, extreme droogte in Sumatra, India en Zuid-oost-Azië.

Er is een tegenhanger van El Niño: La Niña.

La Niña wordt gekenmerkt door een uitzonderlijk lage temperatuur in het equatorgebied van de Stille Oceaan. Het is de koude fase van El Niño en men kan het opvatten als een soort versterking van de normale situatie.

La Niña kan één tot drie jaren duren, El Niño meestal niet meer dan één jaar.

Enkele effecten:

            De zomermoesson in Zuid-oost-Azië geeft meer regenval;

            In het centraal en oostelijk deel van de oceaan meer drogere perioden;

Langs de westkust van Zuid-Amerika een rijkere visvangst.

Op dit ogenblik hebben we te maken met een duidelijke opwarming in het oosten van de Stille Oceaan. Is er een El Niño op komst? Men schat de kans hierop rond de 95%. Waarnemingen begin oktober 2015 bevestigen dat El Niño in sterkte toeneemt. Men gaat nu uit dat de komende El Niño waarschijnlijk even sterk wordt als die van 1997-1998.

Xanadu
(Edy)

Toen de Hubble Space Telescoop ons in 1994 betere beelden van Titan leverde  vroeg men zich af wat wel dat wonderbaarlijk grote witte gebied op Titan mocht zijn.  Olivia Newton John zong in die tijd over het geheimzinnige Xanadu, hoofd stad van de aliens,  de Mongolen die 750 jaar geleden over grote streken van de aarde heersten. En zo werd dat gebied op Titan Xanadu genoemd door de wetenschappers die zich bij eerste naamgeving wel door actualiteit laten leiden.

Xanadu op Titan is een hoger gelegen gebied dat uit hoofdzakelijk diep bevroren waterijs bestaat. Men zegt dan dat op Titan deze ijsbergen de plaats innemen van rotsen op de aarde. Partikels methaan en ethaan hebben zich in de atmosfeer verzameld, regenen  naar beneden en sijpelen langs de witte berghellingen verder naar beneden en vormen daar meren van methaan en ethaan. Methaan is lichter dan ethaan en vormt soms een eiland boven op de ethaan. Zo werd in zomer 2013 op foto’s van Ligeia Mare, een meer bij de Noordpool van Titan,  een “magisch eiland” ontdekt. Dat geeft dan interessante interpretatie problemen, hoe kan zo’n eiland ineens opduiken en verdwijnen. Voer voor geleerden en amateur-betweters, de een weet het beter dan de ander.

Iets voor een toekomstige presentatie?

Voor nu, terug naar  Xanadu, het zomerpaleis van de grote Kublai Kahn, keizer van Mongolen en Chinezen.  Wij waren met het Europlanetarium in 2009 naar de Zonsverduistering in China gaan kijken. We bezochten toen o.a. ook het oude Observatorium aan de rand van Peking of Bejing.  Dat werd door Kublai Kahn in 1279 hersteld.

Daar staat ook een Armillarium dat o.a. inzicht geeft over de opkomst en neergang van de zon,voor de mensen toen was het belangrijkste: hoe was dat op de dag van je geboorte. Die opkomst wordt ascendant genoemd, de neergang descendant. Met deze gegevens werden horoscopen samen gesteld die je vertelde hoe het je kon vergaan bij bepaalde handelingen. Johannes Kepler  zei over de horoscopen die hij voor goed geld samenstelde: “Ja Ik moet toch ook leven.” Hij geloofde er niet veel van maar moest soms toegeven, dat wat hij voorspeld had, ook nog klopte.

Verder had ik het nog over Kinsey, nu Hangzhou dat we tijdens die prachtige reis in 2009 ook bezochten. Het was de grootste en rijkste stad ter wereld in de tijd van Marco Polo.

New Horizons bij Pluto (deel 5)
(Josiane)

Telkens ik de website ( http://pluto.jhuapl.edu/Multimedia/Science-Photos/index.php ) van Pluto en New Horizons open, zijn er nieuwe foto’s. Zo ook nu weer. En het zijn één voor één weer pareltjes.

Dit is Pluto in echte kleuren, maar de kleuren zijn wel wat versterkt.

Deze vreemde patronen geven ons meer vragen dan antwoorden!

Een detail van Sputnik Planum. Waarschijnlijk stikstofijs dat ‘vloeit’ op de dwergplaneet.

Ook Charon in versterkte kleuren, maar wel haar echte kleur!

Pluto & Charon, verrassend verschillend!

De blauwe gebieden op Pluto zijn niet echt blauw! Maar ze geven wel aan dat er op die plaatsen vermoedelijk waterijs gevonden is.

Mist op Pluto

Pluto, ijzige bergen en bevroren vlakten. Een prachtige wereld!

Dit beeld suggereert dat Pluto een blauwe atmosfeer heeft. Zo is het nog meer een beetje zoals thuiskomen!

Het is nog veel te vroeg om nu al conclusies te trekken, nu er nog maar zo weinig foto’s binnengekomen zijn. Maar het is wel nu al zeker dat dit een zeer fascinerende wereld is. Ook de maan, Charon, ziet er veelbelovend uit. Het is een belofte voor de andere vier manen. We kijken dan ook reikhalzend uit naar de beelden die nog binnen moeten komen.

Wordt zeker nog vervolgd…

6 oktober 2015: 20 jaar sinds de ontdekking van 51 Pegasi b
(Tony)

In 1995 ontdekken Mayor en Querloz de eerste exoplaneet: a = 0,053 AE – e = 0,013 – P = 4,23 dagen en m = 0,47 M_j.

Men spoort exoplaneten op via het dopplereffect, via overgangen over de moederster of rechtstreeks met een coronograaf.

De overgrote oogst aan exoplaneten staat op naam van de satelliet Kepler die honderdduizenden sterren waarneemt d.m.v. de transitmethode.

Hierboven staat het gebied – grensgebied tussen de sterrenbeelden Cygnus en Lyra – met hierin aangegeven ontdekte exoplaneten.

Op 18 september 2015 bedroeg de stand: 1892 bevestigde exoplaneten – 4696 nog te bevestigen exoplaneten en 474 meerplaneten systemen.