Wanneer ik aan vrienden en kennissen vertelde dat wij op reis gingen naar Australië vertelde ik er niet direct bij dat het eigenlijk was om dat daar een totale zonsverduistering te zien zou zijn.  Maar diegenen die mij al wat beter en langer kennen vroegen dan toch steevast of er wellicht iets speciaals te doen was. Het is immers niet de eerste keer dat een eclips de aanleiding is om een mooie reis te maken.  Ik noem mezelf geen eclips jager in die zin dat ik nu niet echt persé elke gedeeltelijke, ringvormige, hybride of totale zonsverduistering hoef te zien.  Maar als ik een reis kan maken naar een ver al dan niet exotisch land dan is een eclips een goede reden om dat dan ook te doen.

Voet aan land zetten in Australië stond al langer op mijn verlanglijstje - daar staan momenteel nog op zijn minst Hawai, Nieuw-Zeeland, Thailand, India, Sri Lanka, Madagaskar, Peru en de Maan op, maar dat laatste zal heel zeker een droom blijven ;-).  In 2011 dus zag ik het aanbod van Volkssterrenwacht Urania uit Hove (Antwerpen, België) voor twee eclipsreizen naar Australië: eentje van twee weken en eentje van drie weken.  Na overleg met mijn echtgenote, die eigenlijk niet zo graag reist als ik, besloten we in te schrijven voor de veertiendaagse reis.  Daar waren echter onvoldoende kandidaten voor en op de valreep schreven we dan maar in voor de drieweekse reis, wat een extra hap uit het budget betekende ook.  Ik had er ook over nagedacht om individueel te reizen en de reis met wat hulp van een lokaal reisbureau uit te stippelen, wat in Australië geen enkel probleem is.  Maar ik ben wat lui en we hebben over het algemeen wel positieve ervaringen met volledige georganiseerde groepsreizen en zeker bij Urania zit je goed daarvoor.  De negatieve kanten van een groepsreis zoals het moeten rekening houden met een al dan niet grote groep mensen (een veertigtal in dit geval) en het meestal nogal strikte reisschema neem je er dan maar bij.

Bij eclipsreizen kiezen de organisatoren meestal voor twee opties: de eclips in het begin van de reis of de eclips op het einde van de reis.  Bij deze reis was het de tweede optie.  Dit artikel is geen reis verslag, maar in het kort maakten we een rondreis via Sydney naar Melbourne, Kangaroo Island, Adelaide, Ayers Rock, Kings Creek Canyon, Alice Springs om te eindigen in ten noorden van Cairns in het kustplaatsje Palm Cove.

Op het moment dat wij de reis boekten had ik mij voorgenomen om de eclips enkel visueel waar te nemen.  Immers, als je fotografeert zie je de eclips enkel door de zoeker van een camera en dat is nu ook niet echt ideaal.  Naarmate de datum van afreis naderde – zeg maar zo ongeveer midden de zomer – begon de eclips-astrofotografiekoorts toch langzaam op te komen.     Ik had op de Solar Eclipse Mailing List (SEML) ooit iets gelezen over een programma waarmee een camera volledig automatisch kon aangestuurd worden tijdens een eclips. Dit programma is Solar Eclipse Maestro en kan Canon en Nikon camera’s aansturen – echter het werkt enkel op een Mac PC.  Ik zou een netbook met Windows XP meenemen om contact te houden met het thuisfront tijdens de reis, dus dat Mac programma was uitgesloten.  Op zijn website http://xjubier.free.fr/site_pages/solar_eclipses/Solar_Eclipse_Maestro_Photography_Software.html wordt voor Windows PC gebruikers echter verwezen naar Eclipse Orchestrator van Fred Bruenjes.  Je kan een “light” versie ervan gratis downloaden vanop de website http://www.moonglowtechnologies.com/products/EclipseOrchestrator/index.shtml  .  Ik heb dat programma toen geïnstalleerd op mijn Acer netbook, het programma heeft zelf via een wizard een programma aangemaakt wat je vooraf in test-mode kan laten lopen en dat werkte gewoon perfect met de EOS 5d, ik kon dus visueel waarnemen en tegelijkertijd volledig automatisch fotograferen!   Wanneer je de zo juist mogelijke geografische positie ingeeft en de PC een zo juist mogelijke tijd kan geven, berekent het programma zelf de tijden van eerste, tweede, derde en vierde contact en wordt aan de hand van die tijden tussen tweede en derde contact een fotoprogramma samengesteld wat je ook zelf nog kan aanpassen.  De te betalen versie van het programma heeft meer mogelijkheden, maar de gratis versie was dus voldoende en mijn ingesteldheid was dat visueel waarnemen primair was en de fotografie van de eclips secundair, niet evident voor een Werkgroepleider van de VVS Werkgroep Astrofotografie ;-)!  Als objectief heb ik een Canon EF 100-400 mm zoom gebruikt in de 400 mm stand, dit objectief met camera werd bevestigd op een Vixen Polarie reismontering en dit stond op een Manfrotto statief dat verzwaard werd met een zak zand.  Niet super-stabiel maar stabiel genoeg.

Door het drukke reisprogramma was er weinig tijd om de omgeving van het hotel in Palm Cove te verkennen en het was daar ook eigenlijk eenvoudig: de eclips begon net na zonsopgang boven de zee in het oosten en de enige waarnemingsplaats daar was dus op of langs het strand.  Ik wou al om 5 uur naar het strand om op te stellen, vroeg genoeg dacht ik.   Toen we aan het strand kwamen stond tot mijn verbazing  de kustlijn al vol met mensen die de eclips wilden zien, sommigen hebben daar zelfs overnacht om een favoriet plekje te reserveren!  Enfin, er was plaats genoeg. 

Het strand was er slechts een vijftigtal meter breed, helde nogal flink af en indien het hoog water werd zou er nog minder plaats zijn op het strand.  Dus werd wijselijk besloten om tussen de palmbomen op enigszins vlak grasveld te gaan staan. 

Zoals verwacht was het bewolkt aan de horizon en die wolken trokken landinwaarts.  De zonsopgang konden we zien, net genoeg om het objectief goed scherp te stellen. 

Daarna verdween de Zon achter de wolken.  Naarmate tweede contact naderde kregen we nu en dan de partiële fazen te zien en kwamen er enkele openingen tussen de wolken.  Het was spannend, zou het toch lukken? 

Naarmate de zonnesikkel dunner werd veranderde het licht van kleur.  Tien minuten voor totaliteit controleerde ik de positie van de Zon in de zoeker en keek ik de PC na – die was in slaapstand gegaan, dus moest ik de zaak weer opgestart krijgen.  Eclipse Orchestrator werd gestart, contact met de camera was gemaakt, alles werkte, het programma was aan het aftellen (en geeft zelfs via de luidsprekers een waarschuwing 10 minuten en 5 minuten vooraf en wanneer je het filter moet afnemen en weer opzetten, echter zelfs met het volume volledig open kon ik dit door het lawaai van de mensen en de zee niet horen, maar wel visueel volgen op het scherm).  Zo’n vijf minuten voor totaliteit (denk ik) konden we Venus zien.  Net voor totaliteit trok een laatste plukje wolken voor de Zon weg en konden we een merkelijk lange diamantring bewonderen.

Ik hoorde de sluiter van de camera regelmatig afgaan, dus dat zat ook goed met Eclipse Orchestrator. Ik zag de schaduw van de Maan in het zenit over de boven trekken. En dan zagen we wat voor mij de mooiste totaliteit was tot nu toe.  De verduisterde Zon op zo’n 15° boven de horizon boven de zee, tussen cumulus wolken. 

Een mooie symmetrische corona, weinig kleur aan de horizon, enkele protuberansen aan de rand van de Zon, mensen die juichten, het ruisen van de zee en ik had ogen te kort.  Na  twee korte minuten werd aan de rand een heldere rode chromosfeer zichtbaar en dan weer de diamantring, schitterend! 

Na dit spektakel kon deze mooie reis alleszins niet meer kapot en de gemaakte plannen waren gelukt.  Ik kon visueel genieten van de eclips en het Eclipse Orchestrator programma en de EOS hebben prima gewerkt  zodat ik toch dertig foto's heb van het fenomeen - manueel  had ik zeker meer foto’s in de fotoreeks tijdens totaliteit kunnen maken, maar nu heb ik met volle teugen visueel van het spektakel kunnen genieten.  Ik bekeek de verduisterde Zon met een kleine 8x22 verrekijker, een volgende keer moet ik toch zeker een 7x50 of gelijkaardig meedoen, de mooiste foto kan het visuele aspect nooit evenaren! Op mijn palmares staan nu 3 ringvormige zonsverduisteringen (waarvan één gemist door bewolking) en 8 totale, waarvan 3 gemist door bewolking.

Geert Vandenbulcke