Na PC issues kon de vergadering met een vertraging van 15minuten toch starten. Het was daarna nog even wachten op Patrick Luyten maar het lukte dan toch uiteindelijk en het was leuk dat Patrick er deze keer kon bij zijn.

De Meridiaanlijn van San Petronio (Bart)

De vorige vergadering gaf Patrick W een knappe presentatie over de Meridiaanlijn van San Petronia. Tijdens deze uiteenzetting werd de vraag gesteld rond de datum van de invoering van de Gregoriaanse kalender op 5 oktober 1582. Deze datum zou op zicht niet bestaan gezien de datum verspringt van 4 oktober naar 15 oktober.

Bart heeft dit afgelopen weken uitgezocht en ik geef hierbij integraal zijn antwoord mee :

De bul "Inter Gravissimas" van paus Gregorius is als volgt gedateerd: "Datum Tosculi Anno Incarnationis Dominica M. D. LXXXI. Sexto Calend. Martij. Pontificatus nostri Anno Decimo." Vertaald is dat: "Gegeven te Tosculum in het jaar van de menswording onzes Heren 1581, de zesde van de kalenden van maart, in het tiende jaar van ons pontificaat." De zesde van de kalenden van maart is 24 februari. Maar, het document is gedateerd in boodschapstijl, dat wil zeggen dat het jaarnummer verandert op 25 maart na 1 januari. De paus dateert met 1581, dat komt dus overeen met 24 februari 1582 volgens onze gebruiken.

Hierbij de volledige paragraaf over het schrappen van tien dagen. Omdat de data gegeven zijn volgens de Romeinse kalender heb ik de data volgens onze normen toegevoegd tussen haken: "Opdat derhalve het lente-equinox, dat door de Vaderen van het Concilie van Nicaea op de 12de dag voor de kalendae van april [21 maart] was vastgesteld, opnieuw op die datum worde teruggezet, bepalen en bevelen wij, dat van de maand oktober van het jaar 1582 de tien dagen worden geschrapt, gaande van de derde dag voor de nonae [5 oktober] tot de dag voor de idus [14 oktober] inbegrepen, en dat de dag volgend op de vierde dag voor de nonae [4 oktober], waarop traditioneel het feest van Sint-Franciscus wordt gevierd, de idus van oktober [15 oktober] worde genoemd en dat op die dag het feest worde gevierd van de heilige martelaren Dionysius, Rusticus en Eleutherius evenals de gedachtenis van Sint-Marcus, paus en biechtvader, en van de heilige martelaren Sergius, Bacchus, Marcellus en Apulsius; dat 's anderdaags, de zeventiende dag voor de kalendae van november [16 oktober], het feest gevierd worde van de heilige Calixtus, paus en martelaar; dat vervolgens op de zestiende dag voor de kalendae van november [17 oktober] het officie en de mis van de achttiende zondag na Pinksteren gelezen worden, terwijl de zondagsletter verschuift van G naar C; dat tenslotte op de vijftiende dag voor de kalendae van november [18 oktober] het feest plaats vinde van Sint-Lucas, evangelist, waarna de andere feestdagen elkaar zullen opvolgen zoals beschreven in de kalender."

PS Dat van die zondagsletter, dat leg ik nog wel eens uit als ik mijn verhaal over de kerkelijke maankalender kom vertellen.

Ik had zondag gezegd dat ik me herinnerde dat er iets was met de datering van de bul, maar dat ik niet meer wist wat. Het was dus het gebruik van de boodschapstijl. De archivaris van de abdij heeft me vandaag gezegd dat verschillende diensten van het Vaticaan in die tijd een verschillende jaarstijl gebruikten. Groot was ons verbazing toen hij in de loop van de namiddag ook nog vond dat dat pas is rechtgezet in 1908. Bij een hervorming van de Romeinse Curie heeft paus Pius X, toen beslist dat alles moest gedateerd worden in nieuwjaarsstijl en niet meer in boodschapstijl, dus dat het jaarcijfer verandert op 1 januari.

Als je onbekend bent met het begrip jaarstijl dan kan je dit lezen als inleiding: https://nl.wikipedia.org/wiki/Jaarstijl maar je moet er niet alles van geloven, volgens mij staan er wel enkele onnauwkeurigheden in. O ja, de invoering van de kalender, dat is nog een heel ander verhaal. Uiteraard volgden enkel de katholieken de paus, meestal met enige vertraging. Veel protestantse landen zijn overgestapt in 1700. Orthodoxen nog later, Turkije pas in 1927. Er zijn ook regio's waar de gregoriaanse kalender is ingevoerd en later weer afgeschaft, en dan pas in 1700 definitief terug ingevoerd. Zweden is dan nog een geval apart. Chronologie (tijdrekenkunde) is niet het makkelijkste vak...

Patrick W geeft nog mee dat hij de volgende vergadering toelichting geeft bij de meridiaanlijn in de Kathedraal van Sint-Michiel en Sint-Goedele te Brussel is.

Studium Generale Maastricht

Pascal geeft mee dat de Studium Generale lezing over The Relativistic Quantum World die face to face in maart van start ging maar na de tweede sessie werd gestopt wegens Covid-19 maatregelen opnieuw zal starten. Het is de bedoeling dat deze on-line kan worden gevolgd. Het zijn 5 lezingen die in het engels worden gedoceerd. Ik geeft hieronder de sessies met datum weer:

The Relativistic Quantum World (Prof. Marcel Merk)

1. The Principle of Relativity / Lorentz Contraction and Time Dilatation (16 Sept)

2. Relativistic Paradoxes / General relativity and gravitational waves (23 Sept)

3. The Early Quantum Theory / Feynman's Double Slit Experiment (30 Sept)

4. Wheeler's Delayed Choice Experiment / Quantum Reality (7 Oct)

5. Particle Physics: Antimatter and Higgs in Colliders / Particle Physics: Antimatter and Higgs in Cosmology (14 Oct)

Ik geef nog mee dat ik (Pascal) de sessies normaliter zal volgen.

In de marge van deze toelichting geeft Pascal nog mee dat door de Covid-19 maatregelen diverse college’s aan de KULeuven online worden gegeven en zelfs worden opgenomen om alzo later te kunnen bekijken. Pascal bestudeert momenteel de mogelijkheid om de sterrenkundige opleiding rond Radiative Processes te volgen als Credit Student.

Video : De Kluis van het Beest

Guido heeft een mooie timelapse video gemaakt over de bouw van zijn sterrenwacht. De 6-min durende video werd aan de leden getoond.

Saturnus en Jupiter Oppositie

Pascal toont zijn foto’s van Saturnus en Jupiter. Beide foto’s zijn gemaakt iets na de oppositie. Op 23 juli, de avond van de opnames was het weer kraak helder en de seeing enorm goed. Hierdoor was ik in staat zowel Jupiter als Saturnus scherp op de gevoelige plaat te krijgen. Ik was voornamelijk onder de indruk van Saturnus. Op de foto zijn zowel de A, B als C ringen herkenbaar alsmede de Cassini en de Encke scheiding. De foto’s werden gemaakt gebruik makend van mijn ADC (Atmospheric Dispersion Corrector) en dit maakt wel degelijk een groot verschil.

Komeet Neowise C/2020 F3

Walter en Pascal laten foto’s zien van komeet Neowise C/2020F3. Zowel Walter als Pascal slaagden er goed in om beide staarten van de komeet te fotograferen. Op de foto’s is naast de blauwe plasmastaart de witte stofstaart indrukwekkend aanwezig. Walter geeft nog mee dat de foto zwaar moest bewerkt worden om de lichtvervuiling er uit te kunnen halen, maar het resultaat mag er wel degelijk zijn. Patrick W vroeg zich af wat het antwoord is op de vraag waarom de plasma staart altijd van de zon weg staat en de stofstaart zich helemaal anders gedraagt (wanneer de komeet naar de zon toe beweegt, is de stofstaart weg van de zon, maar ook wanneer de komeet zich van de zon weg beweegt, is de stofstaart in het verlengde van de zon).

Guido heeft in een mail eerder geantwoord. Hierbij integraal zijn antwoord:

De stofstaart. Het is inderdaad zo het stof zeer ijl is en deels beïnvloed kan worden door de zonnewind. Maar dat is slechts één klein onderdeeltje ervan. De snelheid van het uitstromen speelt ook een rol voor de uiteindelijke vorm. Het belangrijkste puntje dat de meeste mensen echter vergeten is het feit dat het om deeltjes gaat. Eenmaal een stofdeeltje uitgestoten is zal dat geheel volgens de wetten van Kepler bewegen. Dat wil zeggen het gaat in een baan rond de Zon bewegen net zoals de komeet. Het zal zelfs ongeveer dezelfde baan als de komeet rond de Zon beschrijven. Dit is bijvoorbeeld de reden voor periodieke meteoorzwermen. Daarbij gaat het om stof dat door een komeet is uitgestoten en in een baan rond de Zon beweegt.

Volgens de eerste wet beweegt het stofdeeltje dus in een elliptische (juister is een baan volgens een kegelsnede) rond de Zon. De tweede wet, de perkenwet zegt dat het sneller beweegt nabij het perihelium van zijn baan. Belangrijk voor de figuur is de derde wet. Die bepaald de omlooptijd voor het stofdeeltje. Indien we even alle andere invloeden uitschakelen (uitstroomsnelheid en zonnewind) dan beweegt het stofdeeltje in een baan met een net iets grotere halve baan as. Dat betekent dat de omloopstijd iets langer is dan de komeet zelf. De komeet zal dus eerst het perihelium voorbijschieten en het stofdeeltje net daarna. Na de periheliumpassage blijft het stofdeeltje dus als het ware ‘achter’ de komeet aanlopen. Dit betekent dat de stofstaart nu meer in de richting van de zon lijkt te wijzen dan voordien wat ook de indruk geeft van de staart die plots haaks op de komeet staat. Maar het zijn niet enkel de eerder uitgestoten deeltjes waar je rekening mee dient te houden. De komeet blijft stof en gas uitstoten. De rotatie van de komeet (ja hoor, die speelt ook een rol) en de zonnewind zorgen dat het deeltje net als voordien in een wat grotere baan dan de komeet terecht komt en dus ook trager beweegt en achterblijft t.o.v. de komeet kern.

Dat een tekening zoals jouw figuur niet perfect gespiegeld is geeft de juiste situatie aan. Indien je zou spiegelen dan zou de komeetstaart inderdaad aan de andere zijde van de plasmastaart komen te liggen. Maar dat zou betekenen dat de stofdeeltjes sneller bewegen in hun baan dan de komeet en dit terwijl hun baan eigenlijk groter is. Het zou zoiets zijn dat bv. Jupiter plots in een half jaar een rondje rond de Zon zou maken en de aarde er 10 jaar voor nodig zou hebben. De wetten van de zwaartekracht staan dat nu eenmaal niet toe. Elk deeltje in de ruimte moet nu eenmaal de wetten van de zwaartekracht volgen. Geloof je me niet? Draai de figuur 180° om (draaien dus, niet spiegelen). Het beeld blijft hetzelfde. Dit dus gewoon omdat de uitgestoten deeltjes trager dan de komeet bewegen.

Uiteraard zijn stofdeeltjes zeer licht zodat ook de zonnewind haar invloed uitoefent. Groter is echter de invloed van de lichtdruk. We vergeten vaak dat licht zich als een golf en als een deeltje gedraagt. Op niet geladen stofdeeltjes is de invloed van de lichtdruk groter dan die van de zonnewind zelf. Beiden zorgen echter voor hetzelfde effect. Ze zullen de deeltjes langzaam naar een baan met nog een grotere halve baan as verschuiven waardoor ze dus nog trager gaan bewegen. Dat is het enige wat de Zon kan doen. Dit is ook de reden waarom meteoorzwermen uiteindelijk minder en minder actief worden. De Zon zal de deeltjes steeds verder uit elkaar drijven tot er geen concentratie meer overblijft en de zwerm uitgestorven is. Dat is het geval met de meeste laag actieve zwermen die we momenteel kennen. Ooit waren die veel actiever maar de deeltjes zijn nu te ver verspreid. Enkel als de zwerm opgebouwd is uit stof van een komeet die regelmatig langskomt krijgt deze een injectie van nieuw materiaal en kan de zwerm terug opleven. Het feit dat de deeltjes trager rond de Zon bewegen betekent dat de heropleving altijd NA de passage van de komeet gebeurt.

De vorm van stofstaarten is trouwens niet altijd mooi gelijk. De uitstoot van gas en stof van een komeet is zeer onregelmatig. Als een ijslaag is weg gesublimeerd dan vermindert de uitstoot en krijg je minder gasuitstoot en dus ook een kleinere stofstaart. Vermeerdert de productie dan krijg je meer gas en een grotere stofstaart. Is de uitstroomsnelheid te hoog dan worden de deeltjes zo snel uit elkaar gedreven dat er zelfs nagenoeg geen stofstaart zichtbaar is. De gasproductie van een komeet is dan ook nog eens anders na de periheliumpassage. En laat ons tot slot de Zon niet vergeten. De energieproductie van de Zon is niet altijd even sterk.

Tot slot de plasmastaart. Wel daar heeft iedereen het meestal goed. Inderdaad gaat het om geladen deeltjes die door de geladen zonnewind worden meegesleurd. Daardoor bewegen ze steeds van de Zon weg. De lichtdruk van de Zon heeft hier niets te zeggen. De geladen zonnewind is veel te krachtig. Vergeet niet dat de zwaartekracht de zwakste natuurkracht is. De elektromagnetische kracht is vele malen sterker.

Radiometeoren via WebSDR

Lieven heeft een presentatie gemaakt rond het gebruik van WebSDR om meteoren op te sporen via Radiogolven.

De toelichting wordt door alle deelnemers gesmaakt en Lieven heeft een verrassing in petto door met alle deelnemers direct live te gaan. Iedereen gaat live op de ontvanger van Dwingeloo. Na afstemming op de bakens van Ieper en Dourbes komen deze eerste biepjes binnen. Opgelet : gebruik geen Chrome browser, daar komen de biepjes niet door.

Lieven zijn bedoeling is om de applicatie via zijn smartphone te laten draaien om dan te luisteren via oortjes. Ondertussen kan hij dan visueel observeren. Alzo kan hij zien of de biep overeenkomt met zijn visuele observatie.

Er worden heel wat vragen gesteld en nog meer antwoorden. Zo wordt gesproken over het doppler effect van de ionisatiebaan. Deze laatste kan via Spectrum Lab software worden weergegeven. Wat met vliegtuigen of onweders? Ook deze worden zichtbaar gemaakt. Is het mogelijk om de plaats en richting van de meteoor te bepalen. Ook dit zou mogelijk zijn maar daarvoor zijn enkele kalibraties nodig.

Meer theorie over reflecties van meteoren zijn terug te vinden via IMO.NET onder theory of meteor reflection. zie ook nog https://brams.aeronomie.be/dourbes_beacon.

Varia

Johan N heeft een Queshua Tarp gekocht die het licht van de straatlantaarns afschermd tijdens het waarnemen. Zou ook kunnen gebruikt worden om in de schaduw te zitten bij waarnemen van de zon maar zou wel een andere versie van de Tarp zijn. Naar aanleiding hiervan toont Pascal enkele recente foto’s van heldere Halo’s alsmede een heldere Circumzenitale boog.

Pascal maakt ook nog melding dat hij pas heeft gelezen dat er naast het Carrington event in 1859 waarbij op de zon een white light flare werd waargenomen en iets later op Aarde de telegrafen het begaven, dit fenomeen ook door de 17j Valderrama in 1886 werd opgetekend (https://phys.org/news/2017-10-solar-flare-spain.html). Ook hij nam een White light flare waar. Volgens mijn beperkte informatie zouden slechts 3 waarnemers dit fenomeen hebben waargenomen.

Er werd nog gedebatteerd over de Mars missie en specifiek over het zwaartepunt probleem van de SpaceX marslander.

Als laatste kwam het VVS Weekend ter sprake. Op dit ogenblik staat niet iedereen te springen voor deelname. Afwachten tot in september wat Covid-19 gaat brengen.