Onze werkgroep houdt zich bezig met:

• Het al dan niet voorbereidend voorspellen van kunstmanen.
• Het waarnemen van kunstmanen op verschillende manieren.
• Het uitwerken van deze waarnemingen
• Het publiceren van deze waarnemingen
• Het vergelijken van waarnemingen om daar bepaalde conclusies uit te trekken
• Het al dan niet op verzoek identificeren van kunstmanen
• Het maken van specifieke software ter ondersteuning van bovenstaande onderdelen
• De belangstellende leek opmerkzaam maken op de zichtbaarheid van kunstmanen

Iedereen die belangstelling heeft voor één of meer van deze bezigheden zal zich in ons groepje van waarnemers thuis voelen.

Kunstmaan of satelliet

In de Nederlandse taal hebben we uitzonderlijk een specifiek kort en krachtig woord, kunstmaan voor wat voluit een kunstmatige aardsatelliet heet. In het algemeen is een satelliet een maan van een planeet. Deze beschrijving klopt ook voor een kunstmaan. Het voorvoegsel kunst geeft aan dat het om een kunstmatige maan gaat. In de dagelijkse omgang tussen waarnemers onderling worden de woorden satelliet en kunstmaan door elkaar gebruikt. Dit zal nooit tot verwarring leiden. We gebruiken ook wel het neutrale woord object.

In het nu volgende worden genoemde bezigheden verder beschreven.

Het al dan niet voorbereidend voorspellen van kunstmanen

Als je specifieke kunstmanen wilt waarnemen of zien is het handig als je weet waar en wanneer deze te observeren of te zien zijn vanaf je standplaats. Er bestaan diverse PC-programma’s om voorspellingen te maken voor je eigen waarnemingslocatie. Het is dan wel nodig te beschikken over recente baangegevens. Voor de gelegenheids-waarnemer bestaat een veel eenvoudiger methode. Op de website www.heavens-above.com kun je voorspellingen maken waarbij je mooie kaartjes krijgt die de baan van de kunstmaan ten opzichte van de sterrenhemel toont. Hoe dat in zijn werk gaat wordt in een ander (binnenkort te publiceren) artikel beschreven. De geroutineerde kunstmaanwaarnemer zal doorgaans zelf de baangegevens ophalen en zijn eigen voorspellingen maken voor die satellieten waarin hij is geïnteresseerd. Er zijn verschillende voorspellingsprogramma’s beschikbaar.

Het waarnemen van kunstmanen op verschillende manieren

Kunstmanen waarnemen of zien kan op verschillende manieren. De kunstmaanwaarnemers in België en Nederland hebben lange tijd met verrekijkers (binoculairs) en sporadisch met telescopen gewerkt. Al enkele jaren is er een verschuiving naar het waarnemen langs fotografische weg of met behulp van videocamera’s.

In Nederland zijn een aantal radioamateurs die signalen van diverse satellieten met meteorologische waarnemings-apparatuur aan boord ontvangen en verwerken tot wolkenfoto’s. Deze vorm van “waarnemingen” valt buiten ons interessegebied.

Er is toch een vorm van waarnemen van satellieten met behulp van radiosignalen. Het betreft dan de variatie in de dopplerverschuiving waaruit de positie bepaald kan worden.

Er bestaat een vorm van waarnemen, waarbij de waarnemer registreert wat en waar hij iets ziet om dan later uit te zoeken wat hij gezien heeft. Dit wordt zowel gedaan langs visuele weg als met behulp van foto- of video¬camera. Het kan ook gebeuren zuiver uit nieuwsgierigheid om te zien wat het oplevert, zonder er verder iets mee te doen. Dit kan soms wel verrassingen opleveren, zoals nieuwe kunstmanen waar nog geen baangegevens van zijn of satellieten met een patroon in hun helderheidsvariatie, niet eerder opgemerkt.

Het uitwerken van waarnemingen

Momenteel bestaan er in onze werkgroep twee soorten waarnemingen, ongeacht de gebruikte apparatuur:

1. Het bepalen van posities. Zulke waarnemingen worden gebruikt om het baanmodel van de betreffende satelliet bij te stellen. Dit is al enkele tientallen jaren interessant voor classified objects, anders gezegd spionagesatellieten. Want daarvan worden geen baangegevens verstrekt door de professionals. Door zo vaak mogelijk deze objecten waar te nemen zijn we in staat gebleken de manoeuvres van hen te achterhalen en zelfs min of meer te voorspellen.
2. Het bepalen van helderheidsvariaties en de evolutie daarin bij kunstmanen. Deze vorm van waarnemingen is lang geleden opgezet door Jean Meeus en wordt nu nog door enkele waarnemers wereldwijd toegepast. Details hierover zullen in een nog te publiceren artikel gegeven worden.

Het publiceren van waarnemingen

De meeste amateur kunstmaanwaarnemers coderen hun positiewaarnemingen in een afgesproken formaat en publiceren deze als e-mails naar SeeSat-L. Dit is een internationale website opgezet in de vroege jaren negentig met als doel een wereldwijd forum te zijn voor kunstmaanwaarnemers en andere belangstellenden. Iedereen kan dus beschikken over deze waarnemingen en er iets zinnigs mee doen.

Ook de zgn. flitswaarnemingen, d.w.z. waarnemingen aan de helderheidsvariaties worden via SeeSat-L ter beschikking gesteld. Het is echter één van de taken van onze werkgroep om deze te controleren en te bundelen. Ook hierover zal mettertijd meer informatie op deze website geplaatst worden.

SeeSat-L is te benaderen met deze URL: http://www.satobs.org/satintro.html

Het vergelijken van waarnemingen om daar bepaalde conclusies uit te trekken

In de jaren 1957 tot ca. 1982 werden amateurs ingeschakeld om hun positiewaarnemingen te verstrekken aan verschillende universiteiten en dataverwerkingsinstituten. Deze werden gebruikt om de satellietbanen in het verleden grondiger te kennen vaak ter ondersteuning van de waarnemingen door de satelliet zelf. Nu gaat het vooral om het bijhouden van de banen van spionagesatellieten. Bij studie over lange termijn is daar onder andere uit afgeleid dat er baanwijzigingen worden uitgevoerd bij specifieke baanstand.

Bij de flitswaarnemingen zijn er bepaalde overeenkomsten in het verloop van de duur van de helderheidsvariatie bij gelijksoortige satellieten gevonden.

Het al dan niet op verzoek identificeren van kunstmanen

Er zijn verschillende astrofotografen of meteoorwaarnemers met o.a. all-sky-camera’s, die op hun opnames sporen van satellieten aantreffen. De meeste van hen willen weten welke kunstmaan zij mee gefotografeerd hebben. Zij doen dan een beroep op onze werkgroep om tot identificatie over te gaan. Bijna altijd levert zo’n identificatiepoging iets op.

Het maken van specifieke software ter ondersteuning van bovenstaande onderdelen

In de vroegere jaren waren het vooral universiteitsrekencentra die de leken-waarnemers voorzagen van kant-en-klare voorspellingen. Dank zij de introductie van de personal computer zijn verschillende waarnemers zelf gaan programmeren om voorspellingen te maken of waarnemingen te analyseren of zelfs een combinatie van beiden.

De belangstellende leek opmerkzaam maken op de zichtbaarheid van kunstmanen

Tenslotte wil deze website meehelpen de geïnteresseerde leek zelf te laten kijken naar kunstmanen. Je weet maar nooit of er een toekomstige kunstmaanwaarnemer in zit. Het is de bedoeling om bijvoorbeeld de zichtbaarheids-periodes van het ISS aan te kondigen. Maar ook te wijzen op de zichtbaarheid van bijzondere kunstmanen, die later beschreven zullen worden.