Maan en Planeten blijven fascinerende en spectaculaire objecten. De werkgroep verstrekt informatie over deze objecten en verzamelt en verwerkt waarnemingen.

U bent hier

Lichteffecten op de Maan

Af en toe kom je op informatie waar je zelf nog niet bij stil gestaan hebt, maar waarvan je direct aanvoelt: dit is nu echt wel eens interessant. Andreas Dill plaatste op de WG Astrofotografie-lijst een mail met de vraag of er mensen al eens de zonnestralen op de maan hebben waargenomen. Nou, de aandacht was direct aanwezig. Aangezien dit relatief 'nieuw' terrein is heb ik aan Andreas het voorstel gedaan om deze informatie ook op de website van de VVS te plaatsen. Hopelijk zijn er nog meerdere waarnemers die zich geroepen voelen om hiermee iets te doen. Het zou alvast leuk zijn van al deze fenomenen leuke waarnemingen te ontvangen. Ik denk bvb aan een mooie time-lapse van de fenomenen die dan ook op Youtube/Vimeo/... kunnen geplaatst worden. Vandaar ook een warme oproep voor beelden van deze dynamische fenomenen op wat anders maar een "saaie grijze bol" aan de hemel is ;).

Ik kopieer hierbij de informatie die ik van Andreas ontvangen heb. Veel leesplezier.

Hesiodus-straal

Een van de bekendste en mooiste gebeurtenissen met het spel van licht en schaduw op hetmaanoppervlak is de Hesiodus-straal. Twee dagen na het eerste kwartaal is dit bijzondere spektakelte bewonderen in de vorm van een lichtbundel in de krater Hesiodus op een bepaald moment.De lichtstraal komt van een spleet in de wanden van de krater Hesiodus en de aangrenzende kraterPitatus.De zon komt op in de krater Pitatus en vult deze met zonlicht. De krater heeft een diameter van 100kilometer en is vernoemd naar de Italiaanse astronoom en wiskundige Petro Pitati. Het interieur vande krater is overspoeld met lava en is vlak. De krater wordt doorkruist door Rima Pitatus aan dezuidoostelijke rand.http://www.apod.nl/ap100327_nl.htmlbron: http://www.apod.nl/ap100327_nl.html  Zelfs met een kleine telescoop kan de krater, waarvan de wanden zeer onregelmatig zijn,gemakkelijk worden geobserveerd. Als de krater Pitatus volledig in het zonlicht staat, kan het spektakel beginnen. De krater Hesiodusgrenst direct aan de krater Pitatus. Beide zijn verbonden door een muur met een kleine groef in hetmidden.Wanneer de grens van de maan bij dag en nacht deze groef bereikt, begint het spektakel van deHesiodus-straal. Terwijl de zon vanuit het oosten opkomt en nog niet over de kraterwand vanHesiodus is gekomen, begint de lichtstraal van de andere kant (!) van de muur zich te ontwikkelen opde westelijke kraterwand.Met een telescoop kan je het hele verloop goed volgen. De lichtstraal groeit in de krater Hesiodus enbeweegt zich naar de kraterwand toe. Na ongeveer 30 minuten bereikt het uiteinde van delichtstraal het midden van de krater. In het begin ontwikkelt de lichtstraal zich zeer snel en vertraagt na het bereiken van het centrum. Nain totaal twee uur is de Hesiodus-straal de hele krater overgestoken en heeft hij de wand bereikt diede krater Hesiodus met Pitatus verbindt. Je kan dit volgen op volgende twee dagen in 2020:
  • 25.10.2020 van 17:20 tot 19:10 (MET)

  • 23.12.2020 van 19:40 tot 21:40 uur (MET)

Pitatus-straal

De Hesiodus-straal is een van de beroemdste zonnestralen op de maan.Het is afkomstig uit een gat in de wanden van de krater Hesiodus en de aangrenzende kraterPitatus. In dit gat zit een kleine groef.Ten tijde van het laatste kwartaal is er een lichtstraalgebeurtenis in tegengestelde richting inde Pitatus-krater. De waarneming is wat lastiger omdat deze gebeurtenis pas in de tweede helft van de nachtplaatsvindt.De laagvlakte van krater Hesiodus wordt verlicht door het zonlicht van de ondergaande zon,terwijl de bodem van krater Pitatus volledig in de schaduw ligt. De krater Hesiodus is veel kleiner dan Pitatus en heeft een diameter van 43 kilometer.Als het zonlicht door de spleet in de kraterwand gaat, ontstaat er een zonnestraal in dePitatus-krater. De lichtstraal begint achter de opening in de wand en eindigt voor decentrale berg in de krater.De top van de centrale berg wordt verlicht door de zon. Het resultaat is een zeer esthetische aanblik.Het is raadzaam om vroeg te beginnen met de observatie om niets te missen. De exactetijden zijn moeilijk te voorspellen en kunnen gemakkelijk variëren met 10 minuten.Na ruim twee uur is het schouwspel voorbij. Op volgende data kan je dit bekijken:
  • 11.09.2020 van 23:50 tot 01:50 uur (MET)

  • 09.11.2020 van 01:20 tot 03:20 uur (MET)

De Maan Quincunx

De Maan-quincunx bevindt zich in de uitlopers van het Montes Carpatus, bij de krater Gay Lussac. De hoofdkrater is een inslagkrater met een diameter van slechts 25 kilometer zonder centrale berg.

De krater behoort tot de uitlopers van de Montes Carpatus, die verantwoordelijk zijn voor dit lichtspel.

De Maan-quincunx is ongeveer 2 uur zichtbaar als de dag- en nachtgrens van de maan bij de krater Copernicus ligt. De Copernicus-laagvlakte ligt dan nog in de schaduw van de kraterwanden.
Ten noorden van Copernicus zijn er zes maanbergtoppen. Vijf van hen worden verlicht door de zon en vormen de vijf ogen van een dobbelsteen.
De zesde bergtop ligt ten zuidwesten van dit arrangement.
Samen vormen ze de Maan-quincunx. Het woord "quincunx" komt van het Latijn en betekent letterlijk "de vijf ogen van de dobbelsteen".

In 2020 kan je dit fenomeen enkel nog op volgende datum bekijken: 25.10.2020 van 22:40 tot 00:40 uur (MET)

Zonnestraal in de Barrow-krater

De Barrow-krater is vernoemd naar de Britse wiskundige Issac Barrow (1630-1677) en heeft verschillende secundaire kraters. Het ligt hoog in het noorden op het maanoppervlak en heeft een diameter van 89 kilometer. In de telescoop is het een prachtige maanformatie.

Het zonlicht valt op de dag- en nachtgrens van de maan in een vlakke hoek over het vlakte van de krater Meton.
Bij de overgang van de secundaire krater Meton F naar de krater Barrow valt een zonnestraal door de gespleten kraterwand op de kratervloer van Barrow.
De zonnestraal raakt de tegenoverliggende kraterwand van Barrow.
Binnen een uur dijt de lichtstraal uit en verlicht de westelijke kraterwand van de Barrow-krater.

Een buur van Barrow is in het zuidwesten de zijkrater Barrow A, waarvan de westelijke kraterwand in het licht van de zon baadt.

Dit fenomeen kan je in 2020 op volgende data bekijken:

  • 23.09.2020 van 19:35 tot 21:35 uur (MET)
  • 21.12.2020 von 22:10 tot 00:05 uur (MET)

Met dank aan Andreas voor deze informatie.

 

Reageer